Masallar, çocukluk yıllarımızda bilincimizin şekillenmesinde etkili olan edebiyat türlerimizden biridir. Öteden beri tüm dünya tarihlerinde masal ve öykülerin gücü gayet iyi anlaşılmıştır. Toplumlar öyküleme dilini istenmedik davranışları değiştirmek amacıyla kullanmış, teknolojik aletlerin yokluğunda masallar büyük ve küçüklerin ruhunu dinlendirmede baş tacı olmuştur. Milli Eğitim Bakanlığımızın hayata geçirdiği Anadolu Masalları çalışması, çocukların iyi ve kötü anlatı seçimlerini belirlemesinde önemli katkılar sağlamış, küçüklerimizin özümüzden beslenen Türk söz sanatlarıyla büyümesine tekrar zemin hazırlamıştır. Emeği geçenlere teşekkür ediyoruz.
Yörük bir aileye mensup olduğumdan dolayı, Ereğli ve Mersin Erdemli çevrelerinde anlatılan masalları annemin ağzından her gün dinlemek en büyük eğlencelerimden biriydi. Evimize elektriğin yedi yaşındayken döşenmesi, gaz lambasının başında yapılan büyüklerimin sohbeti gelecek yaşantımda dili iyi kullanmamın belirlenmesinde etkisi büyüktü. Küçüklerin cadı olarak bildiği bizim yöremizde, congalaz, (goncolos) diye adlandırılan, çirkin kötülük yapan yaratıklardan korkar, mutlu sonlarla biten öykülerden haz duyardık. Yaşımız büyüdükçe radyolardan ve internet kanallarından çeşitli masal anlatıcılarıyla karşılaşmaya başladık. Üniversite dönemlerinde sesiyle tanıştığım Meddah-ı Fakir Yusuf Duru Abi beni etkileyen, içimdeki çocuğun ortaya çıkmasını sağlayan, kültürümüzden kopup gelen masallarımızı aktarırken, İslamiyet’in güzelliklerini de ortaya koyabilen öykü anlatıcısı olarak gönlümüze girmiş, tanışmayı istemiş, Ankara’daki programlarına katılma imkânı yakalamıştım. Kendisiyle bir ay önce telefonla konuşma fırsatı bulmak, bizzat hitabına maruz kalmak beni heyecanlandırmıştı. Aklımdaki fikirleri Yusuf Abi’yle paylaşmış, ileriki dönemlerde ilimizde engellilere yönelik bir masal atölyesinin yapılabileceğini, bunu Valiliğimiz, Üniversitemiz Engelliler Birimi ve şehrin ileri gelenleriyle konuşabileceğimi ifade etmiştim. Sözlü edebiyatımızda önemli bir yere sahip, kaybolmaya yüz tutan, meddahlar neden engellilerden teşkil edilmesin? Yürüme engelli bir Hacivat, Karagöz ustası olması bizi sevindirmez mi? Görme engelliden çok güzel bir masal anlatıcısı olabilir. Meslek hâline getirilmese bile, engelli vatandaşlarımız, öğrendiği bilgileri çocuklarıyla paylaşıp, onlarla mükemmel bir iletişim kurabilir. İnşallah bu hayalimiz ileride gerçeğe dönüşür. Rabbimiz “gerçek olmayacak bir şeyin hayalini de kurdurmazmış” derler ya. İnancımızla hayallerimizin peşinden koşmaya devam edeceğiz.
Masallarla ilgili bir makale yazmak fikrimize düştü. İnceleme yaparken, bilhassa Grimm masallarında olmak üzere Türk ve Dünya öykülerinde kullanılan engellilik imgeleri dikkatimizi çekti. Grimm Masallarında Hansel ve Gretel de onları kandırıp yemek isteyen cadının gözlerinin görmemesi, eski tarihlerde anlatılagelen masallarda engelli karakterlerin ayrıca korkunç gösterilmesi, çocukların engelliye bakış algısını ne yönde etkiledi? Keloğlan masalında Kör Hacı ve Keloğlan’ı küçüklere anlatırken, Hacı’nın kör ve kötü karakterde olması, bunu okuyanlarda nasıl bir iz bırakır. Yine cüce masallarında bir ayrımcılık sezmiyor muyuz? Yıllar önce körler okullarında eğitim alırken, okulun bahçesinin dışında bizi gören çocuklar korkuyla yaklaşırlar, bizden kaçmak isteyen bile olurdu. Günümüzde medya da, masal ve hikâyelerdeki engelli algısının değişmesi toplumun engelliye bakışını da iyi yönde etkilemeye ortam hazırladı. Bizler de pandemi sürecindeyken bu araştırmalarımıza hız vererek birkaç çalışma içine girdik. Mevlâna’nın Mesnevisi’nde engelliler ve körlük algısı, Türk ve dünya masallarında engelliliğin ifade edilişi ve adını altın harflerle kazıtmış ünlü engellileri kitap ve makale çalışmaları hâline getirerek güzel bir eser kazandırmayı hedefledik. Atacağımız adımlarda bizlere desteğini esirgemeyen, Engellilerin Dedesi, güzel insan, Prof. Dr. Recep Toparlı Hocamız bizleri hayallerimizde, yapacağımız güzel işlerde yüreklendiren, yanımızdan hiçbir zaman ayrılmayan, büyüğümüz olarak cesaretle adım atmamıza imkân veriyor. Kendisine teşekkürlerimizi sunuyoruz.
