Pandemi ile başlayan küresel ısınma ve kuraklık dünyada gıda üretimini engelledi. Bununla da kalmadı, fiyatların son yılların en üst seviyeye taşındığı ifade ediliyor.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), tüm dünyada gıda fiyatlarının Ağustos’ta olduğu gibi Eylül ayında da artarak 10 yılın zirvesine ulaştığını açıkladı. Tahıl ve bitkisel yağ fiyatlarındaki yükseliş, bu artışta etkili oldu.
FAO ayrıca 2021’de küresel tahıl üretiminde rekor kırılacağı, ancak bunun tahmini tüketimi geride bırakacağı öngörüsünde bulundu.
Buğday fiyatlarının önemine dikkat çekilirken, et fiyatlarındaki yükseliş de kendisini göstermeye başladı. Konu sadece bizimle sınırlı değil, küresel mesele olarak değerlendirilmelidir.
FAO’nun küresel olarak en çok ticareti yapılan gıda ürünlerinin uluslararası fiyatlarını izleyen gıda fiyat endeksi, geçen ay ortalama 130 puana yükseldi. Endeks, 2011 Eylül ayından bu yana en yüksek seviyesini görerek 10 yılın zirvesine çıktı.
Bu rakamın, Ağustos ayı için revize edilmiş hali 128,5 olmuştu. Ağustos rakamı daha önce 127,4 olarak verilmişti. Yıllık bazda da fiyatlar Eylül’de yüzde 32,8 artmış görünüyor.
Tarımsal emtia fiyatları, hasattaki gerilemeler ve Çin’in talebinin körüklemesiyle geçen yıl keskin bir şekilde yükseldi. FAO’nun tahıl fiyat endeksi Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 2 arttı. Dünya buğday fiyatları, güçlü talebe karşın daralan ihracat olanakları nedeniyle bir önceki yıla göre neredeyse yüzde 4 ve bir önceki yıla göre yüzde 41 arttı.
FAO’nun kıdemli ekonomisti Abdolreza Abbassian, “Önemli tahıllar arasında, talebin hızla yükselen fiyatlara karşı test edilmesi gerektiğinden, buğday önümüzdeki haftalarda odak noktası olacak” dedi.
Güçlü küresel ithalat talebi ve Malezya’daki üretimi etkileyen göçmen işgücü açığına ilişkin endişeler nedeniyle uluslararası palm yağı fiyatları 10 yılın en yüksek seviyelerine ulaştı. Bu da FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi’nin aylık bazda yüzde 1,7 ve yıllık bazda ise yaklaşık yüzde 60 artmasına neden oldu.
Palm yağı, vadeli işlemleri piyasasında, ham petrol piyasalarındaki artışın biyodizelde bitkisel yağ kullanımını desteklemesiyle, Ekim başında daha da yükselerek, rekora gidiyor.
FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi, güçlü küresel ithalat talebi ve Avrupa ve Okyanusya’daki mevsimsel faktörlerin, başta tereyağı olmak üzere tüm süt ürünleri için uluslararası fiyat tekliflerini yükseltmesiyle, Ağustos ayına göre yüzde 1,5 arttı.
FAO, küresel şeker fiyatlarındaki yükselişin Eylül ayında, bir önceki aya göre binde 5 olduğunu açıkladı. FAO Şeker Fiyat Endeksi, dünyanın en büyük şeker ihracatçısı Brezilya’daki olumsuz hava koşulları ve yüksek etanol fiyatlarının desteğiyle bir önceki yıla göre de yüzde 53,5 yükseldi. Öte yandan, yavaşlayan küresel ithalat talebi ve Hindistan ve Tayland’daki iyi üretim beklentileri yukarı yönlü baskıyı azalttı.
FAO’nun et fiyatları endeksi Eylül’de aylık bazda yatay bir seyir izlerken, yıllık bazda yüzde 26,3 arttı. Küçükbaş ve büyükbaş et fiyatları, sıkı tedarik koşulları nedeniyle yükseldi. Ancak kümes hayvanları ve domuz eti fiyatları, geniş küresel arz hacmi ile Çin ve Avrupa’daki düşük talep nedeniyle geriledi.
Tahıl üretimi için FAO, bir ay önce tahmin edilen 2,788 milyar tondan hafif bir artışla 2021’de 2,800 milyar tonluk üretim öngörüyor.
2021’de dünya tahıl üretiminin tüm zamanların rekorunu kıracağı görülüyor fakat FAO’nun son yayınlanan Hububat Arz ve Talep Özeti’ndeki yeni öngörülere göre 2,800 milyar tonluk üretim miktarı 2021/22 pazarlama sezonunda beklenen tüketim gereksinimlerinden daha az gözüküyor.
FAO üretimin, 2,811 milyar tonluk dünya tahıl kullanımının altında olacağını öngörüyor. Tüketim tahmini ve bir önceki aya göre 2,7 milyon ton yukarı revize edilmiş ve hayvan yemlerinde artan buğday kullanımını yansıtmıştı.
FAO, küresel tahıl stoklarının 2021/22’de gevşemesinin beklendiğini de belirtti. 2021/22 dünya tahıl stoklarının kullanım oranının yüzde 28,4’e düşmesi bekleniyor. Bir önceki yıl yüzde 29,2 olan bu orandaki düşüş yine de genel olarak rahat bir seviyeye işaret ediyor.
Özetleyelim:
Üretim düşüklüğü, pandemi paniği nedeni ile bası ülkeler gıdada stoklamaya gidiyor. Ürün ihraç etmiyor. Bu da ithalata dayalı sitemde aksamalara neden oluyor.
Bütün bunları göz önünde bulundurursak, kendi üretim politikalarımıza hız vermemiz gerekecek. Çünkü, iyi yönetilebilirsek biz kendimize yeteriz.