Mutfaklardaki yangın büyüyor

Son 3 yılın or­ta­la­ma­sı­na bak­tı­ğı­mız­da enf­las­yo­nun çift ha­ne­ler­de ol­du­ğu­nu gö­rü­yo­ruz. Hü­kü­met, her ne kadar enf­las­yo­nu tek ha­ne­ler­de gös­ter­me­ye ça­lı­şı­yor­sa da, Tür­ki­ye İsta­tis­tik Ku­ru­mu (TÜİK) ve­ri­le­ri bile pi­ya­sa­lar­da­ki sı­kın­tı­yı göz­ler önüne se­ri­yor. Kaldı ki, çar­şı-pa­zar­da­ki fi­yat­lar enf­las­yo­nun % 20'lere kadar tır­man­dı­ğı­nı gös­te­ri­yor.
Çok uzak­la­ra git­me­ye, ko­nu­yu da­ğıt­ma­ya gerek gör­mü­yo­ruz.
Cum­hur­baş­ka­nı Er­do­ğan'ın şu söz­le­ri enf­las­yon ko­nu­sun­da bize az da olsa bilgi ve­ri­yor:
"Pi­ya­sa fa­iz­le­ri­nin % 20 ol­du­ğu ül­ke­de kimse ya­tı­rım yap­maz. Ya­tı­rım ya­pıl­ma­yın­ca is­tih­dam artar mı? Art­maz."
Çünkü ser­best pi­ya­sa­da­ki faiz oran­la­rı bir yerde enf­las­yon ra­kam­la­rı ko­nu­sun­da da bir ger­çe­ği or­ta­ya ko­ya­bi­li­yor.
Şimdi ge­le­lim enf­las­yon ko­nu­sun­da­ki ge­liş­me­le­re:
Tü­ke­ti­ci fiyat en­dek­si (TÜFE) Eylül ayın­da yüzde 0, 65, bir ön­ce­ki yılın aynı ayına göre yüzde 11, 20 ora­nın­da artış gös­ter­di. Yurt içi üre­ti­ci fiyat en­dek­si de Eylül'de yüzde 0, 24 arttı. Bek­len­ti TÜFE'de aylık %0, 63, yıl­lık %11, 10 artış ol­ma­sıy­dı. Çe­kir­dek TÜFE %10, 58 bek­len­ti­si­ne kar­şı­lık %10, 98 arttı ve 13.5 yılın zir­ve­si­ne yük­sel­di.
Tür­ki­ye İsta­tis­tik Ku­ru­mu (TÜİK), 2017 yılı Eylül ayı tü­ke­ti­ci fiyat en­dek­si (TÜFE) ve Yurt İçi Üre­ti­ci Fiyat En­dek­si­ni açık­la­dı. Buna göre; TÜFE'de (2003=100) 2017 yılı Eylül ayın­da bir ön­ce­ki aya göre yüzde 0, 65, bir ön­ce­ki yılın Ara­lık ayına göre yüzde 7, 29, bir ön­ce­ki yılın aynı ayına göre yüzde 11, 20 ve on iki aylık or­ta­la­ma­la­ra göre yüzde 9, 98 artış ger­çek­leş­ti. 
Özet ola­rak yıl­lık enf­las­yon Eylül ayın­da % 11, 20'ye yük­sel­miş gö­rü­nü­yor. Son üç ayda fi­yat­lar­da artış ol­ma­ma­sı ve hatta aşa­ğı­la­ra çe­kil­me­si ge­re­kir ki, enf­las­yon tek ha­ne­le­re dü­şe­bil­sin.
Bu da pa­ha­lı­lı­ğı ar­tı­rı­yor, alım gü­cü­nü dü­şü­rü­yor ve mut­fak­lar­da­ki yan­gı­nın bü­yü­me­si­ne neden olu­yor. Daha da önem­li­si yok­sul­lu­ğu kö­rük­lü­yor.
Bek­len­ti TÜFE'de aylık %0, 63, yıl­lık %11, 10 artış ol­ma­sıy­dı. Çe­kir­dek TÜFE %10, 58 bek­len­ti­si­ne kar­şı­lık %10, 98 arttı ve 13.5 yılın zir­ve­si­ne yük­sel­di. Ön­ce­ki %10, 16'ydı.
Aylık en yük­sek artış yüzde 2, 08 ile eği­tim gru­bun­da oldu. Ana har­ca­ma grup­la­rı iti­ba­riy­le 2017 yılı Eylül ayın­da en­deks­te yer alan grup­lar­dan, ulaş­tır­ma­da yüzde 1, 58, çe­şit­li mal ve hiz­met­ler­de yüzde 1, 34, lo­kan­ta ve otel­ler­de yüzde 1, 02 ve giyim ve ayak­ka­bı­da yüzde 0, 80 artış ger­çek­leş­ti.
Ana har­ca­ma grup­la­rı iti­ba­riy­le 2017 yılı Eylül ayın­da en­deks­te yer alan grup­lar­dan sa­de­ce gıda ve al­kol­süz içe­cek­ler gru­bun­da yüzde 0, 23 ora­nın­da düşüş ger­çek­leş­ti. 
Yıl­lık en fazla artış yüzde 16, 10 ile ulaş­tır­ma gru­bun­da ger­çek­leş­ti. TÜFE'de, bir ön­ce­ki yılın aynı ayına göre gıda ve al­kol­süz içe­cek­ler yüzde 12, 50, çe­şit­li mal ve hiz­met­ler yüzde 12, 06, sağ­lık yüzde 11, 90 ve eğ­len­ce ve kül­tür yüzde 11, 85 ile ar­tı­şın yük­sek ol­du­ğu diğer ana har­ca­ma grup­la­rı­dır. 
Aylık en yük­sek artış yüzde 1, 08 ile TR31 (İzmir)'de oldu. İsta­tis­ti­ki Bölge Bi­rim­le­ri Sı­nıf­la­ma­sı (İBBS) 2'nci Düzey'de bu­lu­nan 26 bölge için­de, bir ön­ce­ki yılın Ara­lık ayına göre en yük­sek artış yüzde 8, 49 ile TR52 (Konya, Ka­ra­man) böl­ge­sin­de, bir ön­ce­ki yılın aynı ayına göre en yük­sek artış yüzde 12, 89 ile TRC1 (Ga­zi­an­tep, Adı­ya­man, Kilis) böl­ge­sin­de ve on iki aylık or­ta­la­ma­la­ra göre en yük­sek artış yüzde 11, 52 ile TR81 (Zon­gul­dak, Ka­ra­bük, Bar­tın) böl­ge­sin­de ger­çek­leş­ti. 
Eylül 2017'de en­deks­te kap­sa­nan 414 mad­de­den; 61 mad­de­nin or­ta­la­ma fi­yat­la­rın­da de­ği­şim ol­maz­ken, 281 mad­de­nin or­ta­la­ma fi­yat­la­rın­da artış, 72 mad­de­nin or­ta­la­ma fi­yat­la­rın­da ise düşüş ger­çek­leş­ti.
Yurt içi üre­ti­ci fiyat en­dek­si (Yİ-ÜFE), 2017 yılı Eylül ayın­da bir ön­ce­ki aya göre yüzde 0, 24, bir ön­ce­ki yılın Ara­lık ayına göre yüzde 9, 78, bir ön­ce­ki yılın aynı ayına göre yüzde 16, 28 ve on iki aylık or­ta­la­ma­la­ra göre yüzde 13, 26 artış gös­ter­di. 
Sa­na­yi­nin dört sek­tö­rü­nün bir ön­ce­ki aya göre de­ği­şim­le­ri; ma­den­ci­lik ve ta­şo­cak­çı­lı­ğı sek­tö­rün­de yüzde 0, 72 artış, ima­lat sa­na­yi sek­tö­rün­de yüzde 0, 35 artış, elekt­rik ve gaz sek­tö­rün­de yüzde 1, 57 düşüş ve su sek­tö­rün­de yüzde 0, 34 artış ola­rak ger­çek­leş­ti. 
Bir ön­ce­ki aya göre en fazla artış; yüzde 4, 31 ile ham pet­rol ve doğal gaz, yüzde 3, 90 ile kok ve ra­fi­ne pet­rol ürün­le­ri, yüzde 3, 08 ile ana me­tal­ler­de ger­çek­leş­ti. Buna kar­şı­lık basım ve kayıt hiz­met­le­ri yüzde 4, 61, gıda ürün­le­ri yüzde 1, 80 ve elekt­rik, gaz, buhar ve ik­lim­len­dir­me yüzde 1, 57 ile bir ay ön­ce­ye göre en­deks­le­rin en fazla düş­tü­ğü alt sek­tör­ler oldu. 
Ana sa­na­yi grup­la­rı sı­nıf­la­ma­sı­na göre 2017 yılı Eylül ayın­da aylık ve yıl­lık en fazla ar­tı­şın ara mal­la­rın­da ger­çek­leş­ti­ği­ni gö­rü­yo­ruz.