İzale-i şuyu davası Medeni Kanun'un 699. maddesinde şöyle yer alıyor;
"Madde 699: Paylaşma, malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirilir.
Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir.
Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur. Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır."
Dava süreci nasıl işliyor?
Taşınır yahut taşınmaz mallar hissedarları arasında taksim edilemez ise, paydaşlardan birinin ortaklığın giderilmesi talebi ile sulh hukuk hakimliği'ne müracaatı sonucu hukuki süreç başlar. çoğunlukla gayrimenkullerde rastlanır. hakimlik, evvela ortaklığın giderilmesi istenen şeyin taksim edilebilir olup olmadığını inceler. teknik bilirkişileri görevlendirir. taşınmazın imar durumu, hisse ve hissedarların sayısı gibi etmenlere bakarak, paylaştırma sureti ile her bir paydaşa müstakil bir parça (daire, arsa vs...) düşebilecekse, paylaşımı seçer, değil ise satışına karar verir. satış konusu biraz karışıktır. resen (taraf rızası aranmaksızın) satışın amacı; paylı mülkiyet ile doğmuş bir niza var ve bu tasarruf hakkını engelliyorsa, mal üzerindeki hisselerin paraya tahvil olunmasıdır. teorik olarak hisse bedele dönüştüğü için paydaşların bir kaybı olmaz.
Eğer satış kararı temyiz edilmiş ve yargıtay 6. hd tarafından da onaylanmış ise, satış dosyası oluşturulur. Hakim, işlemi yapmak üzere dosyayı satış memurluğuna tevdi eder. memurluk bilirkişileri tayin eder ve malın değeri hakkında bir rapor alır. bu rapor taraflara tebliğ edilir. süresi içinde itiraz edilmez ise bu değer kesinleşir. itiraz vukuunda ise, dosya hakime geri gelir. hakim tüm itirazları dinler, tek bir dosyada toplar, bilirkişileri tayin eder, mahallinde keşif yapar ve raporun yazılması için dosyayı ikinci bilirkişi heyetine verir. bilirkişinin verdiği değerle ilk bilirkişinin tayin ettiği değer arasında bir çelişki yok ise, en yüksek değeri kabul eder, çelişki var ise yeniden rapor almak suretiyle kafalardaki soru işaretini giderir. kararı kesindir. (ikinci değerlendirmeyi hakimin yapmasının nedeni, iddiaları incelemesi ve gidermesi gereken kişinin hukukçu olmak gerektiğindendir. satış memuru hukukçu değildir.) karar ardından dosya tekrar satış memurluğuna tevdi olunur. memurluk şartname ve satış ilanını hazırlar. satış ilanı taraflara tebliğ olunur. gazetede yayınlanır ve ihale aşamasına geçilir.
Nizanın derhal sonlanması açısından malın bir an evvel satılmasına bakılır. bu nedenle ilk ihalede muhammen değerin yüzde 60'ına yani yüzde kırk eksiğine, eğer alıcı olmaz ise ikinci ihalede yüzde 40'ına yani yüzde 60 eksiğine ihale edilir. Alan olursa kdv, tellaliye rüsmu, damga vergisi gibi satış bedelinin ferileri ödenerek mal ihale olunur.
İlgilileri, sulh hukuk mahkemesine bir hafta içerisinde ihalenin feshi yolunda dava açabilirler. ancak itiraz sonucunda haklı çıkılmaması halinde davacıya ihale bedelinin %10'u kadar bir tazminat ödeme yükü doğar. Bu 6183 s.k. göre amme alacağıdır. haklı çıkılırsa, satış dosyası yeniden aynı işlemleri tekrarlar.
İhalenin feshi yolunda açılan dava red edilir ve karar kesinleşirse, satış memuru taksim tablosu düzenler, taraflara tebliğ eder. İlgili tapu, trafik vs.. dairesine alıcı adına tescilin yapılmasını emreden müzekkeresini gönderir ve dava konusu maldaki ortaklık son bulur.
