HALİFELİK DEĞİL, HALFELİK MEZARLIĞI!

Timur’un Sivas’ı işgali ile ortaya çıkan Halfelik Mezarlığı’nın bilinmeyen hikâyesini, şehir kültürünün iki önemli ismi Prof. Dr. Recep Toparlı ve İbrahim Yasak gazetemiz ile paylaştı. Prof. Dr. Toparlı, “Mazarlığın ismi Halifelik değil, Halfeliktir. Halfelik kelimesi Sivas’ta usta ile çırak arasında bir unvan için kullanılır. Mezarlığın ismi Halfelik’tir” dedi. Suat Duman Şehir kültürünün iki önemli ismi; Prof. Dr. Recep Toparlı ve İbrahim Yasak, Halfelik mezarlığının acıklı hikâyesini gazetemiz ile paylaştı. Gök Medrese’de ilim dersleri alan öğrencilerin Timur’un Sivas istilası sırasında öldürüldüğü ve Halfelik Mezarlığı’nın bu şekilde ortaya çıktığını anlatan Prof. Dr. Toparlı ve Yasak, bilinmeyen hikâyeyi gazetemizle paylaştı. Prof. Dr. Recep Toparlı, Halfelik ismi konusunda bilgiler verirken, İbrahim Yasak ise, mezarlığının ortaya çıkış hikâyesini anlattı. Sivaslıların Timur için söylediği rivayet edilen “Sana öyle bir iş ederim ki, Timur Sivas’a yapmamış ola” sözünü hatırlatan acı hatıraların yaşandığı hikâye, duyanları derin bir üzüntüye sevk ediyor. Türkmen mavisi çinilerin hayat bulduğu, el emeği göz nûru minarelerin göğe erdiği ilim ve bilim üniversitesi Gök Medrese’de, bundan 600 yıl önce öğrencilerin yaşadığı acı şehrin kalbinde en bilinen kabristanlığın oluşmasına sebep oldu. Acıklı hikaye ve mezarlığa adını veren Halfelik kelimesinin anlamını ise Prof. Dr. Recep Toparlı anlatıyor; “mezarlığın adı Halifelik değil, Halfelik.” Timur’un Sivas’ta gerçekleştirdiği 18 günlük kuşatma sonucunda ortaya çıkan Halfelik mezarlığının ismi konusunda zaman zaman yaşanan tartışmalara Prof. Dr. Recep Toparlı son noktayı koydu. Halfelik kelimesinin Sivas’ta Usta ile Çırak arasında bir unvan için kullanıldığını söyleyen Prof. Dr. Toparlı, “mezarlığın ismi Halifelik değil Halfelik’tir. İsimde yanlışlık yok, tarihi dokunun yaşatılması için ismin doğru olduğunu açıklamak istiyorum. Orası bizim tarihimizdir” dedi. Bir dönem mezarlığın isminin Halifelik olarak yazıldığını, daha sonra ise düzeltilerek Halfelik isminin verildiğini söyleyen Prof. Dr. Toparlı, “O mezarlığın önünden geçiyoruz. Akrabalarım da o mezarlıkta yatıyor. Hep bu isme takılmıştım. Halifelik mi Halfelik mi olacak diye. Halifelik dediğiniz de Halifelerin bulunduğu alan oluyor. Halifeliğin bizde bir anlamı var. O kadar halife var mı acaba sorusu akıllara geliyor. Ya da bir tarikat halifesi mi diye kafama takılırdı” dedi. Halfe kelimesini araştırdığını ve sonuç olarak Sivas’ta usta ile çırak arasında bulunan bir ünvana verildiğini söyleyen Prof. Dr. Toparlı, “Halife kelimesinden yapılan ve Sivas’ta da özellikle berber esnafında kullanılan Halfe diye bir kelime var. Halfe, Usta ile çırak arasında bir makamdır. Aslında o da Halife’den gelir ama Sivas’ta kullanımı Halfedir. Bir ara mezarlığın ismine Halifelik yazıldı müdahale ettik ve düzelttik. Sivaslılar oranın isminin yanlış olduğunu düşünürler. Halfelik berberlerde veya el sanatlarında usta ile çırak arasında ki ünvana verilir. Bizim neslimiz Halfeliği bilir. Yanlışlık yok ve tarihi dokunun yaşatılması açısından isminin doğru olduğunu açıklamak istiyorum. Orası bizim tarihimiz” şeklinde konuştu. YASAK, “GÖKMEDRESE TALEBELERİ MEZARLIĞA İSMİNİ VERDİ” Şehir kültürünün bir diğer ismi İbrahim Yasak ise Halfelik Mezarlığının nasıl oluştuğunu, Sivas tarihinde nasıl bir öneme sahip olduğunu gazetemiz ile paylaştı. Mezarlığın acıklı hikâyesini gazetemize anlatan Yasak, Gök Medrese’de öğrencilerin öldürüldüğü ve bu mezarlığa gömüldüğü bilgisini paylaştı. Bu öğrencilerin Timur’un Sivas işgali sırasında öldürüldüğünü söyleyen ve o zaman ki şehir surlarının dışına gömüldüğünü ifade eden Yasak, Halfelik mezarlığında hala 12-13 öğrencinin mezar yerinin bilindiğini ifade etti. Yasak, “Halfelik, Sivas’ta yeni yetişen usta olmaya namzet aday anlamında kullanılan bir kelime. Buradan harekette de elimizde kesin belgeler olmamakla birlikte bir takım tarihi metinlerin arasında parça parça ve anlatılan rivayetler var. Bunların birbiriyle ortaklaşan kısımlarından çıkarılan hikâyeyi şehrin yaşlıları biliyor olabilir. Mesele şundan ibaret, bildiğimiz Timur’un Sivas istilası hadisesi var. Halfelik de o dönemden bugüne kalan bir mezarlık. Bir defin yeri ve o günden bugüne kadar şehir mezarlığı olarak kullanılan yerlerden birisi. Timur Sivas’ı istila ettiğinde iki tane şehir kalesi var. Bir tanesi Toprak tepe olarak bildiğimiz 4 Eylül parkının olduğu yer, diğeri de Medreselerin olduğu yerde ki kale. Bir de şehri çepe çevre kuşatan ve Evliya Çelebi’nin ifadesiyle 10 bin 500 adımlık şehir surlarının olduğu surlarımız var. Kadı Burhanettin şehrin surlarının iç kısımlarını çok güçlendirdiği için Timur ilk Anadolu’ya geldiğinde Sivas’a saldırmaktan vazgeçip güneye gidiyor” dedi. KADI BURHANETTİN’İN ÖLÜMÜ, ŞEHRİ SAVUNMASIZ BIRAKTI Kadı Burhanettin’in ölümü sonrasında şehirde yönetim boşluğu oluştuğunu ve şehrin savunmasız kaldığını söyleyen Yasak, Timur’un bu boşluğu iyi değerlendirdiğini ve ikinci seferinde Sivas’ı 18 gün muhasara ettiğini söyledi. Muhasara sonrasında Timur’un birliklerinin Sivas’a girdiğini dile getiren Yasak, Gök Medrese’nin yakıldığını, içerisinde bulunan öğrencilerin ise hayatlarını kaybettiğini söyledi. Halfelik mezarlığına ilk olarak Gök Medrese’de hayatını kaybeden öğrencilerin defnedildiğini söyleyen Yasak, “Kadı Burhanettin’in vefatından sonraki süreçte yönetimden kaynaklanan boşluğu Timur değerlendiriyor. Sivas’ı 18 günlük bir kuşatmanın sonucunda zapt ediyor. Şehri kan dökmemek üzere şehir esnafı mutabakata varıyor. Timur’un askerleri şehri yağmalıyor, her tarafı yakıp yıkıyorlar. Gökmedrese’nin içinde ilim hayatı gören öğrenciler yani Halfeler var. Rivayet olunur ki etrafını saman ve odunla yakıyorlar. Göz kamaştıran çiniler dökülüyor. İçerisinde ki öğrenciler de ölüyorlar. Bu öğrencileri şehrin surları dışına çıkarıp defnediyorlar. Şehrin surlarını düşünürsek Mısmılırmak’ın kenarından geçen daha doğrusu Şoförler Cemiyeti’nin alt tarafından başlayıp İmaret Camii ve Tüdemsaş’a uzanan bir bölge. Irmağın öbür geçesine defnediyorlar” dedi. ÖĞRENCİLERİN MEZARLARI HALA DURUYOR Timur’un 18 günlük Sivas işgali sonrasında ortaya çıkan Halfelik Mezarlığı’nda Gök Medrese’de hayatını kaybeden Halfelerin mezarının sapa sağlam durduğunu söyleyen Yasak, “18 günlük kuşatmanın sonucunda Timur gidiyor. O kısım o günden bugüne mezarlık olarak korunuyor. Halfelik mezarlığına gidilirse bilbordların hemen ardında 12-13 mezar yan yana duruyor. Onun etrafının çevrilmesi, sembolik olarak korunması ve mezarların düzenlenmesi ve kültürel değerimizin korunması, ismini veren hadisenin yaşatılması için gerekli çalışmanın yapılmasını istiyorum. Sivas Belediyesi’nin bunu kısa bir süre içerisinde yapması hepimizin temennisi olarak göz önünde bulundurulmalı” şeklinde konuştu.