Aşı gelirse nasıl depolanacak?…
Pandemi ile mücadelede aşı çalışmaları hız kazandı. Birçok ülkede aşıda sona gelindiği haberleri peş peşe geliyor.
Sorular çok:
Aşı hemen pandemiyi yok edecek mi? Aşı stoku nasıl yapılacak? Fiyatı ne olacak? Uygulama nasıl ve kimlerden başlayacak?
Konu ile ilgili bilim insanları ve profesörlerden değerlendirmeler de yapılıyor. Bu değerlendirmede ana konu şöyle:
“Aşının saklanması için Türkiye’de yeterli hazırlık var mı? Bu aşılar gelirse nerelerde saklanacak? Aşıların -70 derecede saklanması gerekiyor. Bu iş öyle söylendiği gibi kolay olmayacak.”
Prof. Dr. Köker’in açıklamaları şöyle:
"Mevcut piyasaya çıkması beklenen aşılar RNA kaynaklı olması nedeniyle -70 derecede saklanması gerekiyor. Standart -80 derece soğutucular zaten üniversitelerin de ihtiyacı ve bildiğim kadarı ile ülkemizde yerli üretim yok. Bu yüksek standartlı soğutucuların fiyatları da 50 bin ila 100 TL arasında değişiyor. Halihazırda ithal edilerek sağlanan bu -80 derece soğutucuların acilen yerli olarak üretilmesi gerekmektedir. İlk aşamada 10 bin buzdolabı üretimi için yerli üretici firmalarla anlaşma yapılmalıdır. Bu durum normal araştırmalar için gereken ihtiyacı da karşılayacak ve önemli bir ithal kalemi yerli olarak üretilmesi sağlanmış olacaktır.”
Hacattepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın Türkiye’ye aralık ayında 5 milyon doz geleceğini açıkladığı Çin menşeli ‘CoronaVac’ aşısı ve BioNTech ve ABD merkezli Pfizer’in geliştirdiği aşının transfer süreci ve depolama koşullarına ilişkin açıklama yaptı.
Prof. Dr. Ceyhan, üretilen tüm aşılarla ilgili kural olarak çalışmalar tamamlanıp, bilimsel veriler elde edildikten sonra ülkelerin ruhsat müesseselerine başvurulduğunu söyledi. Ceyhan, bu müesseselerin Türkiye’deki karşılığının Sağlık Bakanlığı’nın Ruhsat Kurulu olduğunu söyledi.
Kendisini ve uyarılarını dinleyelim:
“Milyonlarca kutu aşıyı depolayacağınız eksi 70 derece depolar yok ülkelerde. Bu demektir ki önce bu altyapının hazırlanması lazım, oldukça pahalı bir iş bu. Uç noktalara eksi 70 derecede göndermek daha zordur, onların sağlanması lazım, gidilecek yerlerdeki depolarda bu ortamın sağlanması lazım. Ama siz eksi 70 derecelik dolapları her yere dağıtamayacağınız için daha az merkezlerde uygulanacak demektir. Bu ciddi bir sorun, bunun aşılmasına çalışılıyor, süre çok kısa. Su çiçeği aşısında da böyle bir problem vardı; ama süre vardı ve birkaç sene içinde o aşı buzdolabında saklanabilir hale getirildi. O altyapının hazırlanıp, bu aşının uygulanması, nereden bakarsanız bakın 5-6 aydan önce olması mümkün değil. Aşılamada bir umut ışığı açısından baktığınız zaman aşılması gereken bir adım aslında. Neticesinde önce aşıyı bulacaksınız, bunun çalışmasını yapacaksınız, bu noktaya gelinmesi son derece önemli. Bundan sonra 2 önemli nokta daha var. Birincisi bireysel koruma için belli sayıda aşının yapılması. Burada halk yanlış anlıyor, bireysel aşılama başladığında ne salgın etkilenecek bundan ne aşıyı yaptıranlar maske ve mesafeden kurtulacak. Çünkü yüzde 100 etkili aşı yapmadığınız sürece ve aşıyı yaptıran kişilerin bu hastalığı taşıyıp başkalarına bulaştırmayacağını anlayana kadar herkes aşılananlar dahil maske, mesafe kuralları ile yaşayacak. Belli bir süre biz bu koruyucu önlemler ile yaşamaya devam edeceğiz. Kendi hastanemizde bazı çalışmalar için kullandığımız 2 adet eksi 80 derecelik dolap bulunuyor. Bu 2 dolaba en fazla 1000 tane aşı koyabilirsiniz. Bizim bahsettiğimiz milyonlarca kutu aşı, birçok yerde 1 tane bile yok eksi 70 derecede dolap; bunların fiyatları da yüksek. Bu aşıyı yapacaksanız başka çare yok; bu altyapının oluşturulması parasını verirseniz mümkün. Tabi birden bire eksi 70 derecelik dolabı elde edemeyebilirsiniz. Bu Amerika ve Almanya’nın ürettiği aşı sentetik bir biyolojik madde; onlar düşük derece ısılarda çok çabuk bozulabiliyor. Çok büyük merkezlerde araştırma amaçlı kullanılan dolaplar var; ama onlar aşı amaçlı kullanılmıyor, zaten başka amaçlarla doludur. Çin aşısı çok kolay saklanıyor. Diğer aşı için ön şart saklama koşulunu elde etmeniz, eksi 70 derecelik dolabınızın olması. Amerika’da da eksi 70 derecelik dolapların mevcut olmadığını biliyoruz. 2 gün önce Amerika’nın en büyük hastanelerinden biri, ekonomik açıdan iyi bir hastanedir, ‘Benim böyle bir imkanım yok’ diye açıkladı. ABD’de de tartışılıyor ve ciddi bir sorun. Onların da bu aşıyı uygulayabilmek için kısa süre içinde bu eksi 70 derece dolapları, depoları ayarlaması lazım. Diğer Avrupa ülkelerinde de konuşuluyor. 20 dolar olacağı konuşuluyor. Çin aşısının daha ucuz olması bekleniyor; ama onunla ilgili de bir öngörü dün okudum, 30 dolar civarında diye. İlk başta bu fiyat problemi de sıkıntı çıkarabilir.”
