Yozgat’ın Akdağmadeni ilçesinde ormanlık alanlarda 13 cinse ait 40 salep orkidesinin bulunduğunu belirten Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Tuğba Kılıç, 16 salep orkidesinin yumrularının salep yapımında kullanıldığını ve şu ana kadar 11 türün tespit edildiğini söyledi.
İç Anadolu Bölgesi’nin tek blok halinde en uzun ormanına sahip Akdağmadeni ormanlarında bin 300 ila 2 bin rakım arasında genellikle sarıçam, meşe, ardıç gibi ağaç türlerinin oluşturduğu gölgelik alanlarda kendiliğinden yetişen 13 cinse ait 40 adet salep orkideleri türü için Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi bilimsel çalışma başlattı.
Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Tuğba Kılıç, Akdağmadeni ormanlarında yetişen 40 salep orkidesi içerisinde 16’sının salep yapımında kullandığını ifade ederek 11 türün tespit edildiğini söyledi.
Salep orkidelerinin 5 farklı bölgede yayılış gösterdiğini belirten Kılıç, Kuzey Anadolu Bölgesinde adını yayılış gösterdiği Akdağmadeni ilçesinden alan Akdağmadeni salebinin, piyasada yer alan kıvam ve aroma bakımından en kaliteli saleplerden olduğunu ifade etti. Kılıç, Akdağmadeni Belediyesi öncülüğünde 2021 yılında Akdağmadeni salebinin Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillendiğini ve coğrafi işaret aldığını hatırlattı.
40 tür orkide salebi bulunuyor
Akdağmadeni ilçesinde yayılış gösteren salep orkideleri türlerini tespit etmek ve bu türlerin tanımlamasını yapmak üzere çalışmalar yürüttüklerini söyleyen Kılıç, “Bu bölgede daha önce yaptığımız keşiflerle soğanlı bitkilerin çok fazla yayılış gösterdiğini gördük. Özellikle Akdağmadeni ilçesi, salep orkideleri bakımından çok zengin olduğu bilinmektedir. Bu bölgede literatüre kaydolmuş 13 cinse bağlı 40 tane türün varlığından bahsedilmektedir. Bu bölgede 16 türün toplandığı ve salep yapımında kullanıldığı söylenmektedir. Ancak biz bu 16 türün şu ana kadar 11 tanesini tespit etmiş bulunmaktayız. Ancak Ziraat Fakültesi olarak 40 türün tespitine yönelik çalışmalarımızı da sürdürtmekteyiz” dedi.
Salep orkidelerinin korunması önemli
Salep orkideleri türünün korunması gerektiğine de dikkat çeken Kılıç, “Akdağmadeni bölgesinde yayılış gösteren bazı türlerin dünyada endemik olduğu bilinmekle birlikte bu türlerin korunması çok büyük önem taşımaktadır. Çünkü orkidelerin tohumunda endosperm bulunmaz. Endosperm bulunmadığı için embriyo tohumu besleyemez. Dolayısıyla bu bölgede tohumların simbiyotik yaşam sürerek neslini devam ettirmesi ve bu alanda korunması büyük önem taşımakta. Özellikle tohum bağladıktan sonra yumru sökümlerinin gerçekleştirilmesi yasak olsa bile tarafımızca önerilmekte. En azından türün korunması ve kültüre alınması çalışmalarının devamı gelinceye kadar.” şeklinde konuştu.
Kıvamı ve aroması yüksek
Akdağmadeni ilçesinde toplanan salep orkidelerinden elde edilen saleplerin kalitesinin yüksek olduğunu da belirten Kılıç, “Türkiye’de diğer salep toplanan bölgelerin ortalamasına bakıldığı zaman salebin kalitesini gösteren glikomannan içeriği bakımından diğer orkidelerden daha kaliteli ve kıvamı diğer türlere göre daha yoğun olduğu için daha çok tercih edilen bir salep olduğu söylenebilir. Bu bölgede üretilen saleplerin daha çok dondurma yapımında kullanıldığı aynı zamanda içim olarak da tercih edildiği bilinmektedir.” ifadelerine yer verdi.
