İstanbul'da geçtiğimiz günlerde gerçekleştirilen denetimlerde, pazarlarda ve zincir marketlerde satılan sebze-meyvelerin büyük çoğunluğunda pestisit kalıntılarına rastlandı. Gıda güvenliği uzmanlarının ve halk sağlığı profesörlerinin sıkça dile getirdiği bu sorun, artık sofralarımıza kadar ulaşmış durumda. Vatandaşlar endişeli: Pestisit nedir? Gıdalarımızı nasıl tehdit ediyor? Ve en önemlisi, ondan nasıl korunabiliriz?
Pestisit Nedir?
Pestisitler; tarım ürünlerini zararlılardan, mantarlardan ve yabancı otlardan korumak için kullanılan kimyasal maddelerdir. İlaçlamada kullanılan bu kimyasalların amacı ürün verimini artırmaktır. Ancak bilinçsiz ve yoğun kullanımı, insan sağlığı için ciddi tehditler oluşturuyor.
Yüksek dozda pestisite maruz kalmak; karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları, hormon bozuklukları, sinir sistemi hastalıkları ve bazı kanser türleri ile ilişkilendiriliyor. Özellikle bağışıklık sistemi gelişimini tamamlamamış çocuklar için risk daha büyük.
Gıdadaki Pestisit Nasıl Anlaşılır?
Pestisit kalıntısı, çoğu zaman gözle görülmez. Tadı ya da kokusu da farklı değildir. Ancak bazı ipuçları uyarıcı olabilir:
Cilde zarar verecek derecede parlaklık ve kayganlık bazı kimyasal kalıntıların belirtisi olabilir.
Doğal olmayan dayanıklılık (örneğin, domatesin haftalarca bozulmaması) pestisit kullanımının göstergesi olabilir.
Güvenilir analiz raporu veya kalıntı testleri yapılmadan bir ürünün pestisit içerip içermediği kesin olarak anlaşılamaz.
Bu nedenle uzmanlar, mümkün olduğunca sertifikalı organik ürünlerin tercih edilmesini, üretim süreci izlenebilir olan ürünlerin alınmasını öneriyor.
Pestisitten Korunmak İçin Ne Yapmalı?
Tarım ürünlerinde kullanılan pestisitlerden tamamen kaçınmak zor olabilir, ancak bazı önlemlerle maruziyet azaltılabilir:
🔹 Sirkeli Su veya Karbonatlı Su ile Yıkayın:
Bir litre suya bir yemek kaşığı sirke veya karbonat ekleyerek meyve-sebzeleri 10-15 dakika bekletmek, yüzeydeki kalıntıların büyük kısmını azaltabilir.
🔹 Kabukları Soyun ve Bol Su ile Durulayın:
Elma, armut, salatalık gibi kabuğu yenen ürünlerin kabuklarını soymak, kimyasal kalıntılardan korunmada etkili olabilir.
🔹 Çeşitli Kaynaktan Alışveriş Yapın:
Sürekli aynı yerden alışveriş etmek yerine, farklı üreticilerden gelen ürünleri tüketmek pestisit riskini çeşitlendirebilir ve azaltabilir.
🔹 Sebze ve Meyveleri Suda Bekletin:
Doğal yöntemlerle bekletilen ürünlerde pestisit kalıntılarının %50-80 oranında azaldığı araştırmalarda ortaya konmuştur.
Uzmanlar Ne Diyor?
Uzmanlar yaptıkları açıklamada, “Türkiye’de pestisit kullanımı kontrol altında olsa da, denetim yetersizlikleri nedeniyle pek çok ürün hâlâ yüksek kalıntı taşıyor. Bu durum uzun vadede halk sağlığını ciddi şekilde tehdit edebilir. Tarım politikalarının yeniden düzenlenmesi, üreticilerin bilinçlendirilmesi şart.” sözlerine yer verdi.
