Tarım ve Orman Bakanlığı Avrupa Birliği (AB) Uyum Dairesi Başkanı ve ’Gıdanı Koru Sofrana Sahip Çık’ Kampanyası Ulusal Koordinatörü Zeynep Özkan, gıda israfının önemine dikkati çekerek, "Yılda 18, 2 milyon ton gıdayı çöpe atmaktayız. Bu da çöpümüzün yaklaşık yüzde 52’sini yani yarıdan fazlasını oluşturmakta. Özellikle günde 5 milyon ton ekmek çöpe atılıyor" dedi.
Gıda kaybı ve israfı gün geçtikçe artarken, uzmanlar ise bunun önüne geçilebilmesi için vatandaşları birçok konuda uyarıyor. Özellikle tüketim kültürünün artmasıyla gıda israfının arttığını söyleyen uzmanlar, ihtiyaç fazlası ürünlerin alınmaması ve etiket okuryazarlığının önemine işaret ediyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü AB Uyum Daire Başkanı ve ’Gıdanı Koru Sofrana Sahip Çık’ Kampanyası Ulusal Koordinatörü Zeynep Özkan, bu çerçevede yaptığı açıklamada gıda kaybı ve israfı konusunda uzun yıllardır çalışma yapıldığını, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ile 2018 yılında başlattıkları ’Gıdanı Koru, Sofrana Sahip Çık’ kampanyasıyla Türkiye’de gıda kaybı ve israfını önlemek için bir strateji belgesi ve eylem planı hazırlıklarına başladıklarını dile getirdi.
Kampanya çalışmalarının 2020 yılında başladığını hatırlatan Özkan, "Türkiye’de gıda kaybı ve israfın önlenmesi için yaklaşık 100’e yakın eylem belirledik. Tarım ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda bütün ilgili paydaşlarla bu eylemleri gerçekleştirmekteyiz. Üç senedir de kampanyanın koordinasyonu üstlenmekteyiz" diye konuştu.
"Yılda 18, 2 milyon ton gıdayı çöpe atmaktayız"
Özkan, Türkiye’deki gıda israfının boyutuna dikkati çekerek, "Her ne kadar kültürel olarak gıdayı israf etmediğimizi düşünsek de yılda 18, 2 milyon ton gıdayı çöpe atmaktayız. Bu da çöpümüzün yaklaşık yüzde 52’sini, yani yarıdan fazlasını oluşturmakta. Özellikle ekmek israfında neredeyse günde 5 milyon somun ekmeğin, taze meyve ve sebzenin çöpe atıldığı bir ülkede yaşıyoruz. Gıda israfı sadece gıdanın değil, onu üretmek için kullanılan suyun, enerjinin, emeğin ve bütün kaynakların da çöpe atılması demek" dedi.
"Kompost kılavuzlarımızla gıda zincirindeki aktörlere yardımcı olmaya çalışıyoruz"
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın öncülüğünde gıda israfına karşı çeşitli kılavuzlar yayımladıklarını kaydeden Özkan, "Bütün paydaşlarla etkinlikler gerçekleştiriyoruz. Özellikle okullarda eğitimler veriyoruz. Mutfak atölyeleri düzenliyoruz. ’Gönüllü son hasat’ etkinlikleri yapıyoruz. Aynı zamanda gıda zincirindeki bütün paydaşlara yönelik, özellikle ağırlama, perakende sektörü ve tüketiciler için çeşitli kılavuzlarımız var. Lojistik sektörü ve gıda israfını önleyemiyorsak bunun toprağa verimli olarak geri dönüştürebilmesi için kompost kılavuzlarımızla gıda zincirindeki aktörlere yardımcı olmaya çalışıyoruz" dedi.
"820 bin imza toplayarak söz aldık"
Türkiye’nin gıda israfı konusunda yaptığı çalışmaların uluslararası arenada her zaman gösterildiğini ifade eden Özkan, bu çalışmalar çerçevesinde iki Guinness Dünya Rekoru kırıldığını aktararak, "En büyüğü bir kampanya için verilen en fazla söz ile 820 bin imza toplayarak insanların planlı alışverişe çıkacakları, gıdalarını çöpe atmayacakları, arta kalan gıdalarını değerlendireceğine dair söz verdikleri bir rekoruna imza attık" açıklamasını yaptı.
Özkan, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gıda kaybı ve israfına yönelik eylem planını uygulamaya devam ettiklerini söyledi.
"Buzdolabındaki bölgelerin farklı gıdalara hizmet ettiğini bilmeleri gerekiyor"
Tüketicilere gıda israfının önlenmesine yönelik tavsiyelerde bulunan Özkan, şunları kaydetti:
"Öncelikle kilerlerini, buzdolaplarını kontrol etmeden alışverişe çıkmamaları gerekiyor ve bir alışveriş listesi hazırlayarak alışverişe çıkmalarını öneriyoruz. Daha sonra buzdolabında, özellikle buzdolabının sıcaklığına dikkat etmelerini öneriyoruz. Buzdolabı kısmının sıcaklığının dört dereceden daha yüksek olmaması gerekiyor. Sıfır ve dört derece arasında buzdolabının sıcaklığının ayarlı olması gıda israfını, gıdaların çabuk bozulabilirliğini engelliyor. Buzdolabındaki bölgelerin de farklı gıdalara hizmet ettiğini bilmeleri gerekiyor. Örneğin buzdolabının kapısı, aslında buzdolabı için en sıcak bölgelerden bir tanesi. Süt ve yumurta gibi kolay bozulabilir ürünleri kapıya yerleştirmememiz gerekiyor. Aynı zamanda buzdolabının en üst kısmı genellikle kahvaltılık malzemelerimizi yerleştirdiğimiz yer. Orası da alt kısımlara kıyasla daha sıcak olduğu için kolay bozulabilir ürünleri oraya yerleştirmememiz gerekiyor."
Ürün etiketlerine dikkat
Özkan, tüketicilerin ürünlerdeki etiketlerin üzerinde yer alan tarihleri dikkatli okumaları gerektiğine işaret ederek, bu çerçevede son tüketim tarihi (STT) biten ürünlerin tüketilmemesi, ancak tavsiye edilen tüketim tarihinin (TETT) dayanıklı ürünlerde yer alması dolayısıyla belirtilen tarih geçse de herhangi bir bozulma olmadığı sürece tüketilebileceğini, böylece israfın önüne geçilebileceğini anlattı.
