Son on yılda, Türkiye’nin yap-işlet-devret (YİD) projeleri üzerinden devletin kasasından çıkan kur farkı ödemeleri 122.3 milyar TL’ye ulaştı. Bu rakam, iktidarın "Milletin cebinden bir tek kuruş çıkmıyor" savunmasına karşı ciddi bir çelişki oluşturuyor. CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Sivas Milletvekili Ulaş Karasu, hükümetin bu projelerle yandaş şirketlere büyük kazanç sağladığını ve bu durumun ekonomiyi zor durumda bıraktığını vurguladı.
Yap-İşlet-Devret Projeleri ve Ekonomik Etkileri
YİD projeleri, genellikle altyapı yatırımlarında kullanılmakta ve özel sektöre büyük yükümlülükler verilmeden gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Ancak, bu projelerin devlet bütçesine etkisi giderek büyümekte. Sayıştay raporlarına göre, yalnızca 2022 yılında Hazine garantili dış kredi kullanan kamu kurumları tarafından 94 milyar TL ödeme yapılmış, bunun 17.9 milyar TL’si ise kur farkı olarak belirlenmiştir.
Ulaş Karasu, "İktidar, milyonlarca emekliyi, asgari ücretliyi, genci görmezden gelirken birkaç yandaş firmanın kasası doluyor" diyerek eleştirilerini sürdürdü. Yükselen döviz kurları nedeniyle bu projeleri gerçekleştiren şirketlere yapılan ödemeler, her geçen yıl artış göstermekte. Dolar ve Euro'nun yükselmesi, bu projelerdeki maliyetlerin de artmasına sebep oluyor.
Son 10 Yılda Ödenen Kur Farkı Tutarları
Sayıştay’ın 2023 yılına ait raporuna göre, son on yılda ödenen kur farkları şöyle sıralanıyor:
- 2014 yılı: 4.65 milyar TL
- 2015 yılı: 9.28 milyar TL
- 2016 yılı: 3.75 milyar TL
- 2017 yılı: 8.80 milyar TL
- 2018 yılı: 25.12 milyar TL
- 2019 yılı: 10.12 milyar TL
- 2020 yılı: 16.23 milyar TL
- 2021 yılı: 15 milyar TL
- 2022 yılı: 11.55 milyar TL
- 2023 yılı: 17.89 milyar TL
Bu rakamlar, Hazine’nin üstlendiği yükümlülüklerin ve projelerin gerçek maliyetinin çok daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor.
Vergi Ödemeyen Şirketler ve Kamu Kaynaklarının Kullanımı
Karasu, "Bu parayla yeni havaalanları, köprüler ve öğrenci yurtları yapılabilirdi" diyerek, halkın bütçesinin rant zengini şirketlerin kasasına girmesine karşı çıktığını dile getirdi. Ayrıca, bazı şirketlerin vergilerini ödemediğine dikkat çekti. Yıllardır süregelen bu durumun, kamu kaynaklarının nasıl kullanıldığına dair ciddi endişeleri beraberinde getirdiği belirtiliyor.
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Sivas Milletvekili Ulaş Karasu, “İktidar, milyonlarca emekliyi, asgari ücretliyi, genci görmezden gelirken birkaç yandaş firmanın kasası doluyor. Esnafa, çiftçiye, emekliye, memura, gençlere ne verdiniz? Sadece borç verdiniz. Biz bu soygun düzenine son vereceğiz!” ifadelerini kullandı.
