681—“Allah’ın yeryüzündeki yarattıkları içinde kapları vardır. Rabbinizin kapları, salih kullarının kalpleridir.” (Gazali, İhya, 3/19-20, dipnot: 3; Tahkik Seyyit İmran)

Bu hadisin ravileri arasında “Bakiyye . Velid” bulunuyor. Bu adam, Müdellestir, tedlis yapan biridir.

Tedlis-Müdelles: Sözlükte “bir şeyin kusurunu gizlemek” anlamındaki tedlîs terim olarak “râvinin, görüşmediği ya da görüştüğü halde kendisinden hadis işitmediği hocasından işittiği zannını uyandıracak biçimde rivayette bulunması” demektir. Tedlîs yapan râviye müdellis, tedlîsle rivayet edilen hadise müdelles denir.

İhya üzerinde tahkik yapan Seyyid İmran ise diyor ki: “Bu söz ister akıl yönünden olsun, ister nakil yönünden olsun sahih bir söz değildir. Musannif yani Gazali böyle bir sözü Nereden bulup getirmiş bilemiyorum. Allah kendisini bağışlasın. Çünkü bu söz, peygamberin getirdiği akideye terstir. Hatta bu söz, Resulüllah tarafından bir cariyeye sorulan sahih rivayete de terstir. O rivayette Resulüllah Cariyeye: “Allah Nerede?” diye sorar. Cariye de “Semada” anlamında işaretle cevap verir. Evet, bu ifade buna da aykırı bir sözdür.

Yani Allah Resulü sahih olan tevhid inancına getirecek, Allah’ın arşı üzerinde Arşını istiva etmiş olduğunu tespit için uğraşacak, şirkin her çeşidini red edecektir. Cariyenin, “Allah göklerin üstündedir-fevkındedir demesiyle de o cariyeyi azat edecektir. Haşa bütün bunlardan sonra “Hulul ve İttihad yani Vahdet-I Vücud” kokan ve tümüyle Allah tarafından getirdiği inançlara ters tuutolan böyle bir sapık anlayışı Resulüllah söylemiş olacak öyle mi? Bu asla doğru bir şey değildir. Hadis batıldır ve uydurulmuş yalan bir sözdür.

(Gazali İhya, Tahkik Seyyid İmran 3/19-20)

Bu konu üzerinde daha önce geçen, “Ne arzım ve ne de göklerim beni ihata etmedi. Ancak mümin kulumun kalbi, beni ihata etti.” İfadesine de bakılabilir. İbn Teymiye’nin de söylediği gibi böyle bir inancı sadece İsa’ya tahsis eden hıristiyanların küfründen de öte bir kafirliktir.

Nitekim Sehavinin Makasıd adlı eserinde belirttiğine göre: “Zerkeşi’nin hattı el yazısı ile görmüştüm, Zerkeşi diyor ki: “Bu hadis batıl bir hadistir ve bazı mülhid yani dinsizler tarafından uydurulmuş bir sözdür. Bu sözü halk arasında en çok konuşan kişi aslında Ali b. Vefa adında ki şahıs olup, bu da bunu bir takım amaçlar için hep söyler durur. Hatta vecd sırasında da: “Gelin Rabbimizin Beytini-evini tavaf edin” diye söylermiş.

İhya kitabını tahkik eden Seyyid İmran, Gazali ve İhyası için zaman-zaman dipnotlarda Gerçekten çok önemli tenkitler getirmiştir. Bütün bu tenkitler ve açıklamalar, okunmaya ve incelenmeye değer bilgilerdir.