Türkiye, 2025 yılı itibariyle akaryakıt sektöründe büyük bir dönüşüme tanık olacak. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından geliştirilen Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), 1 Ocak 2025'te yürürlüğe giriyor. Bu sistem, sadece vergi kayıplarını önlemekle kalmayacak, aynı zamanda akaryakıt sektöründeki adaletsizliklerin önüne geçerek ekonomik dengeye de katkı sağlayacak.
Kimler İçin Zorunlu Olacak?
UTTS, her taşıt sahibi için zorunlu değil. Peki, kimler bu sistemi kullanmak zorunda olacak? Akaryakıt harcamalarını gider göstererek vergi indirimi elde eden vergi mükellefleri, UTTS'yi 2025'ten itibaren zorunlu olarak kullanacak. Bu sistem, araç plakalarını otomatik olarak tanıyarak usulsüz fatura kullanımını engelleyecek ve vergi kayıplarını önleyecek.
Neden Bu Kadar Önemli?
Türkiye'de trafiğe kayıtlı 29 milyon araç var ve bu araçların 8 milyonu, vergi mükelleflerinin hizmetinde. Mevcut sistemde, akaryakıt istasyonlarındaki plaka bilgisi elle giriliyor ve bu durum suistimallere yol açıyor. UTTS, bu boşluğu doldurarak yıllık yaklaşık 15 milyar TL’lik vergi kaybını önlemeyi hedefliyor. Bu rakam, ekonomik dengeler açısından oldukça kritik bir rol oynuyor.
UTTS sadece vergi kayıplarını önlemekle kalmıyor, aynı zamanda Türkiye'de geliştirilen teknolojik altyapısı sayesinde ekonomiye istihdam ve döviz kazandırma yönünde de katkı sağlıyor. Bu sistemin hayata geçirilmesiyle birlikte, Türkiye'nin döviz açığını azaltmak ve yurt dışına çıkan parayı ülke içinde tutmak mümkün olacak.
Taşıt Tanıma Birimi (TTB) Nedir ve Nasıl Çalışır?
Taşıt Tanıma Birimi (TTB), araçların yakıt depolarına monte edilen elektronik bir etikettir. Bu etiket, akaryakıt istasyonlarında bulunan okuyucular tarafından taranır ve aracın plaka bilgisi otomatik olarak sisteme işlenir. Böylece manuel giriş hataları ortadan kalkar ve işlem tamamen otomatik hale gelir.
Sistem Herkese Zorunlu Mu?
Birçok kişi, UTTS'nin herkes için zorunlu olup olmadığını merak ediyor. Ancak, bu sistem sadece akaryakıt harcamalarını gider gösteren vergi mükellefleri için zorunlu. Bireysel taşıt sahipleri ise gönüllü olarak sisteme dahil olabiliyorlar.
Ulusal taşıt tanıma sistemi uygulama genel tebliği
MADDE 1 - (1) Akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amacıyla birçok düzenleme ve çalışma hayata geçirilmiştir. Bu kapsamda, daha önce akaryakıt pompalarına bağlanma zorunluluğu getirilen ödeme kaydedici cihazların, elektronik ortamda anlık veri aktarımı yapabilen, güvenlik seviyesi yükseltilmiş ve belirlenen diğer teknik özellikleri taşıyan yeni nesil akaryakıt pompa ödeme kaydedici cihazlar ile değiştirilmesine yönelik usul ve esaslar, 24/3/2021 tarihli ve 31433 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 527) ile belirlenmiştir.
(2) Bu Tebliğ, akaryakıt istasyonlarında Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi kurulması zorunluluğu getirilmesi, akaryakıt satışlarında plaka bilgisinin yeni nesil akaryakıt pompa ödeme kaydedici cihazlara otomatik olarak gönderilmesini sağlayacak teknik özelliklerin belirlenmesi, ilgili sistemin Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünce yetkilendirilen firmalar tarafından kullanıma sunulması, sistem kapsamında bilgi paylaşımının sağlanması ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasların belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.
Yasal Mevzuat ve Dayanak
MADDE 2 - (1) 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun;
– 149. maddesinde, kamu idare ve müesseselerinin (kamu hizmeti ifa eden kurum ve kuruluşlar dahil) ve gerçek ve tüzel kişilerin vergilendirmeye ilişkin olaylarla ilgili olarak Maliye ve Gümrük Bakanlığı ile vergi dairesine yazılı olarak bilgi vermek zorunda oldukları belirtilmiştir.
– 227. maddesinde, bu Kanun’da aksi belirtilmedikçe, üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelerin kayıt altına alınması zorunluluğu getirilmiştir. Maliye ve Gümrük Bakanlığı, düzenlenmesi zorunlu belgelerde bulunması gereken bilgileri belirlemeye yetkilidir.
– Mükerrer 242. maddesinde, Maliye ve Gümrük Bakanlığı’nın mükelleflerden elektronik cihazlar aracılığıyla belge düzenlettirme yetkisi bulunduğu ifade edilmiştir.
– Mükerrer 257. maddesinde, Maliye Bakanlığı’nın, defter, kayıt ve belgelerin elektronik ortamda saklanması ve ibraz edilmesine izin verme veya zorunluluk getirme yetkisine sahip olduğu belirtilmiştir. Ayrıca, vergi güvenliğini sağlamak amacıyla elektronik ve manyetik cihazların kullanımını zorunlu kılma yetkisi de Bakanlık’a verilmiştir.
(2) 6/12/1984 tarihli ve 3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun’un 10. maddesinde, ödeme kaydedici cihazların kullanımı ile ilgili usul ve esasları belirleme yetkisi Hazine ve Maliye Bakanlığı’na verilmiştir.
(3) 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 106. maddesinde, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’ne, kamu kurum ve kuruluşları tarafından belirlenen usul ve esaslar doğrultusunda izleme sistemleri kurma ve işletme görevi verilmiştir.
Tanımlar ve Kısaltmalar
MADDE 3 - (1) Bu Tebliğde geçen terimler ve kısaltmalar şu şekildedir:
a) 213 sayılı Kanun: 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nu ifade eder.
b) 3100 sayılı Kanun: 6/12/1984 tarihli ve 3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun’u ifade eder.
c) Akaryakıt: Benzin, motorin, LPG, doğalgaz ve benzeri ürünleri kapsar.
ç) Akaryakıt İstasyonu: Taşıtlara perakende olarak akaryakıt satışı yapan işletmeleri ifade eder.
d) Bakanlık: Hazine ve Maliye Bakanlığı’nı ifade eder.
e) Başkanlık/GİB: Gelir İdaresi Başkanlığı’nı ifade eder.
f) Darphane: Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nü ifade eder.
g) GİB Teknoloji: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bilgi teknolojilerine ilişkin süreçlerini yürütmekle sorumlu birimleri ifade eder.
ğ) ÖKC Fişi: Yeni nesil pompa ödeme kaydedici cihazlardan (YN Pompa ÖKC) gerçekleştirilen her bir satış işlemi için düzenlenen, müteselsil numaralı, mali hafızada ve elektronik kayıt ünitesinde kayıt altına alınan perakende satış vesikasını ifade eder.
h) Pompa Üreticisi: Akaryakıt pompalarından sorumlu olan üretici veya ithalatçıyı ifade eder.
UTTS ile Akaryakıt Sektöründe Yeni Dönem Başlıyor
Sonuç olarak, Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) Türkiye'nin vergi kayıplarını azaltmak, adil rekabet koşullarını sağlamak ve cari açığı düşürmek amacıyla hayata geçirdiği devrim niteliğinde bir adım.
Bu yenilikçi sistemin 2025'te devreye girmesiyle birlikte, akaryakıt sektöründe büyük değişimlere tanık olacağız. Hem ekonomik dengeyi koruma hedefiyle, hem de teknolojik altyapısı ile Türkiye’nin geleceğine ışık tutan bu sistem, hem mükellefler hem de bireysel taşıt sahipleri için büyük avantajlar sunuyor.
